Dünya Dışı Gezegenlerde Depremler Olur mu?

• Diğer gezegenlerde depremlerin olma ihtimalini anlamak için öncelikle kendi gezegenimizde meydana gelen depremleri anlamak çok değerli. Depremler, yerkabuğundaki güç salınımı sonucu yerkürenin titreşmesine ve sarsılmasına neden olur. Depremler aslında levhaların çarpıştığı, kaydığı ve ayrıldığı tektonik levha hareketlerinin neden olduğu sismik bir olaydır.

• Genelde deprem denilince aklımıza Dünya gelirken, diğer gezegenler ve Ay depremi yaşayabilir. Ancak diğer gezegenlerde yaşanabilen depremler, oluşum, doğa, bileşim, jeolojik aktivite ve iç dinamikler gibi birçok faktör nedeniyle depremlerden farklı görülmektedir.

Kızıl gezegen Mars, Güneş’ten dördüncü gezegendir. Bu gezegen hem bilim insanları hem de uzay meraklıları için araştırma ve hayranlık konusu olmuştur. NASA tarafından fırlatılan robotik InSight iniş aracı, sismik olaylar ve Mars jeolojisi hakkında önemli bilgiler sağladı. Marsquake olarak da bilinen yüzlerce Mars depremi bu iniş aracıyla tespit edildi. Mars’taki sarsıntılar, bilim adamlarının Mars’ın içini ve jeolojik süreçlerini anlamaları için önemli veriler sağladı.

Ay, ‘ay depremleri’ olarak bilinen sismik faaliyetler yaşar. Ay’ın içi zamanla soğuyarak yüzeyinde büzülmeye, kırışık ve çatlakların oluşmasına neden oldu. Stres serbest kaldığında, bir Ay depremi olasılığı artar. 1960’ların sonu ve 1970’lerin başında Apollo misyonları tarafından Ay’ın yüzeyine yerleştirilen sismometreler sayesinde Ay’ın sismik aktivitelerini öğrenebildik. Bu sayede ay depremleri hakkında çeşitli bilgilere sahip olduk.

Dünya, Mars ve Ay dışında güneş sistemindeki bazı gök cisimleri de sismik faaliyetler gösterdi. Örneğin, Jüpiter’in uydusu olarak bildiğimiz lo, gelgit kuvvetlerinin neden olduğu ‘ioquake’lere neden olan ağır volkanik faaliyetler yaşar. Satürn’ün ayı Enceladus, yüzeyinden fışkıran su gayzerleri ile iç ısının ve potansiyel olarak sismik aktivitenin bir göstergesidir.